PERFECTIONISME

In de afgelopen jaren ben ik opvallend vaak in contact gekomen met mensen die worstelen met de vraag “ Ben ik wel goed genoeg ?” En alle varianten daarvan: ik kan het niet, ik doe altijd meer dan gevraagd en nog vinden ze me niet goed genoeg. Ik werk harder, doe zo fel mijn best en nog is het niet goed genoeg .

Perfectionisme is een manier om controle te krijgen over het gevoel van niet te voldoen, niet goed genoeg te zijn . Via mijn klanten heb ik vooral geleerd dat perfectionisme heel erg veel te maken heeft met behoefte aan bevestiging en de daarbij horende gevolgen. Het uit zicht op drie vlakken: 

Perfectionistisch denken 

Een te perfectionistische denkstijl is gericht op de hoge eisen die men stelt aan zichzelf of anderen en wordt vaak gekenmerkt door:  

• kritisch denken
• zwart-wit-denken 
• stroef denken 
• zelf veroordelend 
• negatief denken 
• heel veel piekeren

Perfectionistisch voelen 

• Je bent zelden blij met je resultaten, ook al zijn deze objectief prima. 
• Tijdens voorbereidingen voel je vaak spanning of irritatie, soms ook onzekerheid en angst. Afwijkingen van je planning ervaar je als extreem storend en maken je makkelijk prikkelbaar en boos. 
• Wanneer je je vooropgesteld doel niet haalt leidt dit vaak tot intense boosheid en verdriet. 
• Je ervaart vaak schuld- en schaamtegevoelens, vaak in de vorm van zelfkritiek (bijv. ‘ik had nog meer mijn best kunnen doen'). Schuldgevoelens lokken nog meer perfectionistisch gedrag uit: ‘liever over mijn grenzen gaan, liever plezier of slaap inleveren dan schuldgevoel'. 
• Je voelt je vaak neerslachtig, leeg, uitgeput. 

Perfectionistisch gedrag - ‘een beetje teveel je best doen' 

• Je gaat vaak over je eigen grenzen (bijv. overmatig studeren; jezelf geen ontspanning gunnen; uitgeput of ziek worden en dit niet eens merken. ‘ik heb geen keuze, ik moet').
• Je gaat vaak over sociale grenzen (bijv. verlangen dat anderen meegaan in je eigen perfectionisme bijv. bij groepswerken, …). 
• Continu jezelf, anderen, alles evalueren en vergelijken. 
• Je eigen werk en werk van anderen telkens opnieuw controleren; steeds opnieuw bevestiging vragen. 
• Uitstelgedrag ‘als het niet perfect kan doe ik het liever niet'.

Perfectionisme: kwaliteit of valkuil?

Met een voorbeeld vanuit het kernkwadrant van Ofman (een methodiek die ik vaak gebruik):

kan je zien dat perfectionisme een kwaliteit is. Perfectionisme staat voor: gedreven, betrokken, plichtbewust, een groot verantwoordelijkheidsgevoel en houdt ervan zelfstandig te werken. Daar bovenop komt ook nog eens leergierig en visiegericht. Heel wat om fier op te zijn.

Maar op een gegeven moment kan je perfectionisme omslaan naar een bijna dwangmatig ‘moeten'. Je kunt geen rust meer vinden, het is nooit goed genoeg en nooit af: je wordt veeleisend. Het lukt je niet meer om je werk los te laten en te genieten van de successen die je boekt.

Je perfectionisme ‘onder controle' krijgen, zodat er een balans is tussen gedrevenheid en rust, dat is de uitdaging waar je voor staat. Hierbij bevestiging krijgen van jezelf en/of vragen aan een ander, is een voorwaarde en ik help je te ontdekken hoe je dat doet. Uiteraard zonder dat jij je gedrevenheid verliest. Maar wel met meer innerlijke rust en ontspanning als resultaat!